Ngữ văn lớp 9 cả năm

Giáo án lớp 9 | Mẫu bìa đẹp | Bài giảng lớp 9

: BÀI 1 Tiết 1, 2 Văn bản: PHONG CÁCH HỒ CHÍ MINH Lê Anh Trà I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: Thấy được tầm vóc lớn lao trong cốt cách văn hóa Hồ Chí Minh qua một văn bản nhật dụng có sử dụng kết hợp các yếu tố nghị luận, tự sự, biểu cảm. II. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC KĨ NĂNG: 1. Kiến thức: – Một số biểu hiện trong phong cách Hồ Chí Minh trong đời sống và trong sinh hoạt. – Ý nghĩa của phong cách Hồ Chí Minh trong việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc. – Đặc điểm của bài nghị luận xã hội qua một đoạn văn cụ thể. 2. Kĩ năng: – Nắm bắt nội dung văn bản nhật dụng thuộc chủ đề hội nhập với thế giới và bảo vệ bản sắc văn hóa dân tộc. – Vận dụng các biện pháp nghệ thuật trong việc viết văn bản về một vấn đề thuộc lĩnh vực văn hóa, lối sống. * Kỹ năng sống: kĩ năng xác định giá trị bản thân và giao tiếp. 3. Nhận thức: – Giáo dục cho học sinh lòng kính yêu, tự hào về Bác Hồ. – Học sinh có ý thức tu dưỡng, học tập và rèn luyện theo gương của Bác. * Tích hợp: giáo dục tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. 4. Năng lưc: Trên cở sở những kiến thức kĩ năng giúp học sinh phát triển các năng lực sau: – Năng lực giải quyết vấn đề. – Năng lực đọc hiểu văn bản. – Năng lực hợp tác. III. CHUẨN BỊ: – GV: Tư liệu: Các mẫu chuyện về cuộc đời Hồ Chí Minh, tranh, ảnh về Bác. – HS: Tập, sách, soạn bài. IV. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: 1. Ổn định: KTSS, vệ sinh, tác phong. 2. KTBC: Kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh. 3. Bài mới: GV giới thiệu bài. Hồ Chí Minh không những là một nhà yêu nước, một nhà cách mạng vĩ đại, mà còn là danh nhân văn hóa thế giới, vẻ đẹp và phong cách của người sẽ được chúng ta tìm hiểu ở bài học sau: HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNG BÀI HỌC Hoạt động 1: Hướng dẫn tìm hiểu chung: – GV cho HS xem các tư liệu về Bác và giới thiệu sơ nét. – GV: Bản sắc văn hóa dân tộc kết tinh những giá trị tinh thần mang tính truyền thống của dân tộc. Trong thời kì hội nhập hiện nay, vấn đề giữ gìn, bảo vệ bản sắc văn hóa dân tộc càng trở nên có ý nghĩa. 1. Tác giả ? Em hãy nêu sở nét về tác giả, tác phẩm? ? Nêu xuất xứ của văn bản? 2. Tác phẩm ? Văn bản thuộc thể loại nào? ? Em còn biết những văn bản hay quyển sách nào viết về Bác không? ( HS có thể nêu thêm một số tác phẩm đã học) – GV hướng dẫn học sinh đọc văn bản: Đây là văn bản thuyết minh kết hợp với nghị luận cần đọc với giọng khúc chiết, mạch lạc, ngắt ý và nhấn giọng ở từng luận điểm. – GV: Yêu cầu HS đọc văn bản. Gv đọc mẫu một lượt, gọi HS đọc lại, sửa chữa cách đọc cho các em. (NLĐHVB) 3. Từ khó – Dựa vào phần chú thích (SGK/7) hãy giải thích ngắn gọn các từ khó? ? Em hãy giải thích các từ: “Truân chuyên, uyên thâm, thuần đức”. 4. Bố cục ? Văn bản trên chia làm mấy phần? (2 phần) ? Em hãy nêu nội dung chính của từng phần? ? Văn bản này được viết theo phương thức biểu đạt nào? (Phương thức biểu đạt: tự sự kết hợp với biểu cảm và nghị luận) Hoạt động 2: Hướng dẫn Đọc – hiểu văn bản: GV hướng dẫn HS phân tích VB. 1. Sự tiếp thu văn hoá nhân loại của Hồ Chí Minh: GV yêu cầu Hs đọc phần 1: “ Từ đầu…..hiện đại” (NLĐHVB) ? Thế nào là “cuộc đời đầy truân chuyên”? ? Dựa vào những hiểu biết cuộc đời hoạt động của Bác, em hãy tóm tắt ngắn gọn quá trình ra đi tìm đường cứu nước của Người? (Năm 1911 Người ra đi với 2 bàn tay trắng, sang các nước Pháp, Đức ,Thái Lan … làm đủ mọi nghề, đến Liên Xô Người gặp Chủ Nghĩa Mác Lê Nin…) ? Những tinh hoa văn hoá nhân loại đến với Hồ Chí Minh trong hoàn cảnh nào ? (HS Phát hiện dựa vào SGK: Trong cuộc đời hoạt động Cách mạng, Hồ Chí Minh đã đi qua nhiều nơi, tiếp xúc với nhiều nền văn hoá.) ? Để có được vốn tri thức sâu rộng ấy, Người đã làm những gì? (Nắm vững phương tiện giao tiếp là ngôn ngữ). – Qua công việc mà học hỏi. – Học hỏi, tìm hiểu đến mức sâu sắc. ? Động lực nào đã giúp Người tiếp thu vốn tri thức của nhân loại ? (Ham hiểu biết, học hỏi, tự tôn dân tộc.) (NLGQVĐ) ? Điều quan trọng trong cách tiếp thu của Bác là gì? Tìm dẫn chứng để chứng tỏ điều ấy? * GV b×nh thªm: §ã lµ c¸ch tiÕp thu mµ tÊt c¶ nh÷ng ¶nh h­ëng quèc tÕ ®· ®­îc nhµo nÆn víi c¸i gèc v¨n ho¸ d©n téc kh«ng g× lay chuyÓn ®­îc. §ã còng lµ c¸ch hoµ nhËp mµ kh«ng hoµ tan. Vµ còng chÝnh tõ viÖc t×m hiÓu s©u s¾c nÒn v¨n ho¸ n­íc ngoµi ®Ó tõ ®ã t×m ra con ®­êng gi¶i phãng d©n téc. ? Qua những vấn đề trên theo em điều kì diệu nhất để tạo nên phong cách HCM là gì? (NLGQVĐ) (HS đọc đoạn văn bình luận của tác giả “nhưng điều kì lạ … hiện đại”) ? Em hiểu như thế nào về cụm từ “những ảnh hưởng quốc tế” và “cái gốc văn hóa dân tộc ở Bác” ? Em hiểu gì về sự “nhào nặn” của hai nguồn văn hoá quốc tế và văn hoá dân tộc ở Bác? ? Em có nhận xét gì về cách lập luận của tác giả? Từ đó em hiểu gì về vẻ đẹp trong phong cách Hồ Chí Minh ? (NLGQVĐ) – GV: Cái cốt lõi trong phong cách HCM là sự kết hợp hài hòa, nhuần nhuyễn giữa văn hóa dân tộc với tinh hoa văn hóa thế giới. Đó là kiểu mẫu của tinh thần tiếp nhận văn hoá ở HCM: biết thừa kế và phát triển các giá trị văn hoá. Tiết 02 2. Những biểu hiện trong phong cách Hồ Chí Minh: – GV: yêu cầu HS đọc phần còn lại. (NLĐHVB) ? Ở cương vị lãnh đạo cao nhất của Đảng và Nhà nước, Chủ tịch HCM có lối sống như thế nào? ? Phong cách sống giản dị của Bác thể thể hiện ở khía cạnh nào? ? Nơi ở của Bác ra sao? (chỉ có ngôi nhà sàn đơn sơ bằng gỗ bên cạnh chiếc ao, vẻn vẹn có vài phòng: tiếp khách, họp bộ chính trị và ngủ, đồ đạc rất mộc mạc và đơn sơ) – GV liên hệ với các bài thơ: + Tức cảnh Pác Pó + Thăm cõi Bác xưa… ? Bác mặc trang phục gì? (bộ quần áo bà ba nâu, chiếc áo trấn thủ, dép lốp…) ? Bác ăn uống ra sao? cảm nhận của em ntn về cuộc sống của Bác? ( Bác ăn: cá kho, rau luộc, dưa ghém, cà muối, cháo hoa…) Món ăn dân dã, bình dị, đạm bạc. ? Vì sao có thể nói lối sống của Bác là sự kết hợp giữa giản dị và thanh cao ? ( Đây không phải lối sống khắc khổ của những người tự vui trong cảnh nghèo cũng không phải tự thần thánh hoá làm cho khác người – Đây là lối sống có văn hoá đã trở thành quan niệm thẩm mỹ: cái đẹp là sự giản dị, tự nhiên.) – GV yêu cầu HS phân tích 2 câu thơ nôm của Nguyễn Bỉnh Khiêm: “ Thu ăn măng trúc, đông ăn giá Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao.” ? Ở phần cuối văn bản, tác giả đã so sánh lối sống của Bác với Nguyễn Trãi và Nguyễn Bỉnh Khiêm. Theo em có điểm gì giống và khác giữa lối sống của Bác và các vị hiền triết ? (HS thảo luận – trả lời). (NLHT) + Giống: Giản dị, thanh cao. + Khác: Bác gắn bó chia sẻ khó khăn cùng nhân dân…) ? Để nêu bật lối sống giản dị, thanh cao của Bác Hồ, tác giả sử dụng các nghệ thuật nào? Qua đó nhằm nói lên điều gì? (NLGQVĐ) ? Từ việc tìm hiểu văn bản “Phong cách HCM”, hãy nêu nội dung , nghệ thuật chính của văn bản? ? Nêu ý nghĩa của văn bản? * GV liên hệ giáo dục HS biết trân trọng, gìn giữ tinh hoa văn hóa của dân tộc như các kiến trúc đền, chùa… Hoạt động 3: Hướng dẫn tổng kết – GV gọi HS đọc ghi nhớ /Sgk I. Tìm hiểu chung: 1. Tác giả: Lê Anh Trà – Viện trưởng viện văn hóa Việt Nam. 2. Tác phẩm: a. Xuất xứ: trích trong “ Phong cách Hồ Chí Minh, cái vĩ đại gắn với cái giản dị” của tác giả Lê Anh Trà. b. Thể loại: văn bản nhật dụng 3. Từ khó: (sgk/7) 4. Bố cục: 2 phần – Phần 1: Từ đầu … “rất hiện đại”: Hồ Chí Minh với sự tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại. – Phần 2: phần còn lại: Những nét đẹp trong lối sống Hồ Chí Minh. 5. Phương thức biểu đạt: tự sự kết hợp với biểu cảm và nghị luận. II. Đọc – hiểu văn bản: 1. Sự tiếp thu văn hoá nhân loại của Hồ Chí Minh: a. Hoàn cảnh tiếp thu: – Trong cuộc đời hoạt động cách mạng đầy gian nan, vất vả. – Đi nhiều nơi, tiếp xúc với nhiều vùng văn hóa từ Phương Đông đến Phương Tây. b. Cách tiếp thu: – Nắm vững phương tiện giao tiếp bằng ngôn ngữ. – Qua công việc, qua lao động mà học tập. – Tiếp thu mọi cái hay, cái đẹp đồng thời phê phán những tiêu cực của chủ nghĩa tư bản. – Trên nền tảng văn hóa dân tộc mà tiếp thu những ảnh hưởng quốc tế. – Nghệ thuật: Lập luận chặt chẽ, chứng cứ xác thực, ngôn ngữ trang trọng, tự sự kết hợp với biểu cảm và nghị luận. => HCM cã vèn kiÕn thøc v¨n ho¸ kh¸ s©u réng -> Mét nh©n c¸ch, mét lèi sèng rÊt VN, rÊt ph­¬ng §«ng nh­ng còng rÊt míi, rÊt hiÖn ®¹i. 2. Những biểu hiện trong phong cách Hồ Chí Minh: – Phong cách sống giản dị: + Nơi ở, nơi làm việc: ngôi nhà sàn đơn sơ bằng gỗ bên cạnh chiếc ao, vẻn vẹn có vài phòng: tiếp khách, họp bộ chính trị và ngủ, đồ đạc rất mộc mạc và đơn sơ + Trang phục giản dị: bộ quần áo bà ba, chiếc áo trấn thủ, đôi dép lốp… + Ăn uống đạm bạc: cá kho, rau luộc, cà muối, cháo hoa… – Biểu hiện của đời sống thanh cao: + Đây không phải là lối sống khắc khổ. + Đây cũng không phải là cách tự thần thánh hóa, tự làm cho khác đời, hơn đời. + Đây là lối sống có văn hoá đã trở thành quan niệm thẩm mỹ: cái đẹp là sự giản dị, tự nhiên. -> Vận dụng các hình thức so sánh, các biện pháp nghệ thuật đối lập: Phong cách HCM là sự giản dị trong lối sống, sinh hoạt hằng ngày, là cách di dưỡng tinh thần, thể hiện một quan niệm thẩm mĩ cao đẹp. * Ý nghĩa văn bản: – Bằng lập luận chặt chẽ, chứng cứ xác thực, tác giả Lê Anh Trà đã cho thấy cốt cách văn hóa Hồ Chí Minh trong nhận thức và trong hành động. Từ đó đặt ra một vấn đề của thời kì hội nhập: tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại, đồng thời phải giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. * Ghi nhớ: (SGK/8) 4. Củng cố: – Kể một số mẫu chuyện về lối sống giản dị của Bác Hồ. – Đọc một thơ của Hồ Chí Minh. 5. Hướng dẫn học bài ở nhà: a. Tuần sau: – Học thuộc bài ghi và ghi nhớ. – Tìm đọc một số mẫu chuyện về cuộc đời hoạt động của Bác. – Tìm hiểu một số từ Hán Việt trong văn bản. * Soạn bài: “ Đấu tranh cho một thế giới hòa bình”. b. Tiết sau: Chuẩn bị bài: Các phương châm hội thoại.